Kartki z Imionami

28.11.2019

Dlaczego karteczki z imionami tak często pojawiają się podczas  prawosławnych nabożeństw? Czy to obyczaj, czy nieodłączna część modlitwy i wiary? Jakie jest ich znaczenie, jak wytłumaczyć ich pochodzenie?

Poszukując odpowiedzi zacznijmy od Krzyża. Nie tego nad grobem, z imionami zmarłych, a tego na Golgocie, który stał się znakiem naszego zbawienia. Rzymscy żołnierze, chcąc dokuczyć Izraelitom, Golgotę - Wzgórze Czaszki uczynili miejscem kaźni. Bóg jednak wybrał je na miejsce zbawienia. Krzyż stał na Golgocie a w jej wnętrzu była grota, w której podług tradycji złożone były ciała Adama i Ewy. Po ustawionym we wgłębieniu skały, obłożonym kamieniami krzyżu spływała krew z rąk i nóg, z przebitego boku Zbawiciela. Gdy umierał na krzyżu, trzęsienie ziemi spowodowało, że otwarły się groby umarłych, a zasłona w świątyni rozdarła się na dwie części (Mt 27,51-53). Powstało też wówczas zachowane do dziś pęknięcie skały Golgoty – przebiegało od Krzyża aż do groty ze szczątkami Praojców. Przez tak powstałą szczelinę krew Chrystusa spływała z Krzyża do groty i omyła kości Adama i Ewy!  Słyszymy o tym w modlitwach Akatystu: Chrystus przyszedł na ziemię aby zbawić Adama, nie znalazłszy go na ziemi, zstąpił aż do otchłani. Tam odnalazł jego duszę i do raju wprowadził swój obraz i podobieństwo! Ale materii też nie przeoczył. Własną krwią ją omył!

Wróćmy teraz do naszych „kartek”, „zapisek”. Pierwsi chrześcijanie zbierali się na nabożeństwa w katakumbach, gdzie na grobach męczenników sprawowali Liturgię. Wspominali tych dzięki którym żyli. My postępujemy podobnie. Sprawujemy Liturgię na ołtarzu, w którym przy oświęceniu cerkwi umieszczone zostały relikwie świętych. Cząsteczki relikwii zaszyte są również w antyminsie.

Podczas proskomidii, pierwszej części Boskiej Liturgii, przygotowujemy nasze eucharystyczne dary – chleb i wino. Z pierwszej z prosfory – eucharystycznego chleba wycinany jest Ahniec – Baranek. Z pozostałych czterech wyjmowane są małee cząstki, które układane są na patenie - diskosie wokół Baranka. Z drugiej prosfory wycinana jest cząsteczka w pamięć o  Bogurodzicy, trzecia poświęcona jest wszystkim świętym, których prosimy o wstawiennictwo. Z czwartej wyjmowane są cząsteczki za żywych. Najpierw dwie nieco większe: jedną za metropolitę, biskupów i kapłanów a drugą za Ojczyznę i jej mieszkańców, a później mniejsze za wszystkich nieobecnych, których imion zostały zapisany na kartkach - za chorych i cierpiących, podróżujących, pracujących. Wycinane z tej prosfory cząsteczki układane są poniżej Baranka. Kapłan wypowiada przy tym słowa: „pomiani Hospodi” – „wspomnij Panie”. Cząsteczkami z piątej prosfory wycinane są przy czytaniu imion zmarłych.

Podczas Boskiej Liturgii modlimy się, aby Duch Święty przemienił ofiarowany przez nas chleb – Baranka – w Ciało, a wino w Krew Chrystusa, naszego Zbawiciela, które przyjmujemy, przystępując do komunii. Po udzieleniu komunii wiernym kapłan powraca do ołtarza i do kielicha z Ciałem i Krwią Chrystusa wsypuje wszystkie ułożone na diskosie cząsteczki wyjmowane z prosfor przez pamięć o Matce Bożej, wszystkich świętych, żywych i zmarłych. Wypowiadane są wówczas słowa modlitwy: „Omyj Panie krwią Twoją i modlitwami świętych grzechy wszystkich tutaj wspomnianych”!

Połączmy obrazy: ewangeliczny – ukrzyżowanie i krew Chrystusa omywają kości Adama i Ewy; i liturgiczny – eucharystyczna Krew omywa cząsteczki naznaczone imionami naszymi i naszych bliskich, żywych i umarłych! Krew Chrystusa omywa grzech pierwszych ludzi, wszystkich przystępujących do komunii i wszystkich zapisanych z imienia na karteczkach.
W ten sposób każda cząsteczka chleba naznaczona imionami nieobecnych staje się niejako materialnym wyrażeniem wypowiadanej przez nas modlitwy. Choć cieleśnie są nieobecni, jednak uczestniczą w ten sposób w Boskiej Liturgii i Św. Komunii.

Podając karteczkę z imionami zmarłych, warto pamiętać o jeszcze jednym wymiarze takiego przejawu modlitwy. Naszą niedoskonałą osobistą modlitwę wprowadzamy w ten sposób w modlitwę całej Cerkwi. Ponadto możemy mieć nadzieję, że dusze zmarłych staną przed obliczem Boga mówiąc: „Panie,  nie na darmo żyliśmy, skoro ktoś ciągle o nas wspomina. Wysłuchaj tych, którzy modlą się za nas i pomóż im żyć!”