Nabożeństwa

Święta Liturgia

Pon. - Sob.  9:00
Niedz.  7:00,  8:30,  10:00  

Modlitwa za dusze zmarłych

Pon. - Sob.  9:00

Akatyst

Środ.  17:00


Święto Podwyższenia Krzyża Pańskiego - Krzyż w Tradycji Cerkwi Prawosławnej

25.09.2021

W Tradycji Cerkwi Prawosławnej Krzyż zajmuje szczególne miejsce. Czczone jest narzędzie kaźni, które stało się narzędziem naszego zbawienia, symbolem zwycięstwa nad śmiercią. Widzimy więc, że kult krzyża w sposób naturalny wypływa z nauki o zbawieniu.

W Prawosławiu spotykamy kilka rodzajów krzyża. Cztero ramienny, sześcioramienny W Tradycji słowiańskiej najbardziej rozpowszechniony jest krzyż ośmioramienny.

W kalendarzu liturgicznym Cerkiew Prawosławna poświęca kilka dni na oddawanie szczególnej czci Św. Krzyżowi. Jest to przede wszystkim Wozdwiżenije - Święto Podwyższenia Krzyża Pańskiego, krestopokłonnaja niediela (3 niedziela WP) - Niedziela Adoracji Krzyża Świętego. Każdego piątku i w trakcie Wielkiego Tygodnia podczas nabożeństw czytane są kanony, poświęcone Krzyżowi Chrystusa. Wiele modlitw czytanych w Cerkwi skierowanych jest nie tylko do Ukrzyżowanego Chrystusa, ale i do samego Krzyża Chrystusowego.

W naszej Cerkwi został zachowany wczesnochrześcijański zwyczaj czynienia znaku krzyża podczas nabożeństw i w modlitwie indywidualnej. Święty Bazyli Wielki zaświadcza, że jest to nieodłączna część Tradycji Cerkwi pierwszych wieków. Człowiek wierzący osieniajet siebia krestnym znamieniem - czyni na sobie znak krzyża, w różnych (miejscach) porach i okolicznościach, przed rozpoczęciem jakiejś czynności lub po jej zakończeniu. Duchowny błogosławiąc osobę (proszącą o błogosławieństwo) czyni znak Krzyża z wezwaniem imienia Bożego i składając palce dłoni, tak, że w ich ułożeniu widać pierwsze litery Jezus Chrystus. Poświęcenie wody, wszystkie sakramenty sprawowane są z  pomocą Krzyża. 

Oddawanie czci Świętemu Krzyżowi w prawosławnej tradycji ma wielowiekowy fundament teologiczny. W listach ap. Pawła wielokrotnie wspominany jest krzyż. Głoszenie Królestwa Bożego, nauczanie przez Chrystusa apostoł nazywa słowem o krzyżu,  która  głupstwem jest dla tych, co idą na zatracenie, mocą Bożą zaś dla nas, którzy dostępujemy zbawienia (1 Kor 1, 18). Apostoł Paweł mówi o zgorszeniu krzyża (Gal 5, 11), o prześladowaniu z powodu Krzyża Chrystusowego (Gal 6, 12), o wrogach Krzyża Chrystusa (Flp 3, 18).  O sobie Apostoł pisze: Co do mnie, nie daj Boże, bym się miał chlubić z czego innego, jak tylko z krzyża Pana naszego Jezusa Chrystusa, dzięki któremu świat stał się ukrzyżowany dla mnie, a ja dla świata (Gal 6, 14). Ap. Paweł poleca abyśmy wpatrywali się w Jezusa, który nas przywiódł do wiary, czyniąc ją coraz doskonalszą. On to, gdy przedkładano Mu radość, wybrał śmierć krzyżową, nie zważając wcale na jej hańbę. Teraz zasiada za to po prawej stronie tronu Bożego (Hbr 12, 2). Za pośrednictwem krzyża Chrystus

w jednym ciele, przez krzyż, będący w Nim samym zniweczeniem wszelkiej nienawiści, jednych i drugich znów pogodził z Bogiem (Ef 2, 16). Zbawiciel zniszczył zapis naszych długów, zaciągniętych wskutek przekraczania różnych nakazów, i to, co było naszym przeciwnikiem, usunął z drogi przybiwszy do krzyża.(Kol 2, 14). Całe stworzenie, niebo i ziemia zostało pojednane z Bogiem, wszystko znów zostało pojednane z Bogiem. Przez krwawą śmierć Jezusa na krzyżu wprowadził Bóg pokój między tym, co na niebie, i co na ziemi. (Kol 1, 20). W powyższych fragmentach krzyż jest synonimem ukrzyżowania – śmierci na krzyżu Chrystusa.  Takie podejście dominowało w I-II wieku. W IV wieku powstaje kult Krzyża Chrystusowego i o Krzyżu wyrażają się jak o świętości, która posiada szczególną moc. Na taką zmianę wpływ miało odnalezienie w 326 roku Życiodajnego Krzyża Chrystusa. 

To wydarzenie miało miejsce za czasów Równego Apostołom Konstantyna Wielkiego. Cesarz Konstantyn niejednokrotnie doświadczył wielkiej siły  Krzyża, zapragnął odnaleźć ten drewniany krzyż na którym przyniósł Siebie w ofierze za grzechy świata Jezus Chrystus. W tym celu, na prośbę Św. Konstantyna, do Jerozolimy wyrusza cesarzowa Helena - matka Cesarza. Odwiedzając święte miejsca szczegółowo wypytywała o Krzyż, na którym ukrzyżowany był Jezus. Początkowo wszystkie starania i poszukiwania nie przyniosły żadnego rezultatu. Z historii wiemy, że  Żydzi, odrzucając Mesjasza, skryli krzyż w ziemi Golgoty a potem poganie na tym miejscu wybudowali miejsce kultu. Po długich poszukiwaniach udało się odnaleźć człowieka, który pamiętał z przekazów, gdzie było miejsce kaźni – Golgota. Zacny starzec, o imieniu Juda, wskazał, że Krzyż jest zakopany tam, gdzie znajduje się świątynia pogańskiej bogini Wenus.

Cesarzowa nakazała zburzyć budowlę i rozkopać wzgórze.  Po długiej i ciężkiej pracy odnaleziono trzy krzyże. Jednak nikt nie był wstanie wskazać na którym z nich ukrzyżowany był Zbawiciel. Zrządzeniem Opatrzności Bożej drogą obok przechodził kondukt pogrzebowy. Obecny podczas poszukiwań Patriarcha Jerozolimy, Makary zatrzymał żałobników i zaczął kolejno dotykać krzyżami do zmarłego. Dwa pierwsze krzyże nie sprawiły nic nadzwyczajnego. Po tym jak umarłego dotknięto trzecim krzyżem, wydarzył się cud. Ten którego niesiono, by pogrzebać w ziemi, powrócił do życia. Świadkowie tego cudownego wydarzenia pragnęli pokłonić się Świętemu Drzewu Krzyża, chociaż ujrzeć. Z uwagi na wielki tłum, Patriarcha stanął na podwyższonym miejscu i podnosił Życiodajny Krzyż do góry – aby wszyscy, którzy przychodzą na Golgotę mogli zobaczyć i oddać mu cześć. Naród, widząc Św. Krzyż z wielką pobożnością wypowiadał słowa: Panie Zmiłuj się. Ta tradycja zachowana została po dziś dzień.

Po odnalezieniu Świętego Krzyża Św. Konstantyn rozpoczął budowę wielu świątyń. Około 335 roku zostały poświęcone: bazylika wybudowana obok Golgoty i groty grobu Jezusa a także kaplica nad Grobem Chrystusa i inne budowle na miejscu Ukrzyżowania i Zmartwychwstania Zbawiciela. Dzień oświęcenia 13 i 14 września corocznie był uroczyście obchodzony, a wspomnienie odnalezienia Św. Krzyża zostało włączone w uroczystości świąteczne.

To na pamiątkę tego wydarzenia w dniu 14 (27) września obchodzone jest Podwyższenie Krzyża Pańskiego – Воздвижение Честного и Животворящего Креста Господня. Należy ono do 12 głównych świąt prawosławnych (двунадесятый праздник) – na ten dzień cerkiew zaleca post.

Bogactwo tekstów Ojców Cerkwi o krzyżu i tekstów liturgicznych jest tak ogromne, że nie sposób wszystkich przytoczyć. Pozwolę sobie zacytować kilka fragmentów z czytań na dzisiejsze święto.

Krzyżu, twój jaśniejący gwiazdami obraz wskazał zdecydowane zwycięstwo wielkiemu pobożnemu cesarzowi, którego matka znalazłszy ciebie, uczyniła znanym całemu światu i dzisiaj podnosząc ciebie, my, chóry wiernych, wołamy: Oświeć nas światłością twoją, Życiodajny krzyżu. Uświęć nas mocą twoją, najpobożniej czczony krzyżu. Umocnij nas przez podniesienie twoje, podnoszony przeciwko bojowym zastępom wrogów. (stichera na litii)

Raduj się, życiodajny krzyżu, niezwyciężone zwycięstwo pobożności, bramo raju, wiernych umocnienie, Kościoła ogrodzenie, przez który zostało zniszczone zniszczenie i podeptana władza śmierci, i my zostaliśmy podniesieni z ziemi na niebo, niezwyciężony oręż, przeciwnik biesów, chwała męczenników, jak i zaprawdę sprawiedliwych upiększenie, przystań zbawienia, dający światu wielkie miłosierdzie. (stichera na stichownie)

Objawiłeś się wielki Krzyżu Pański, pokaż nam teraz  postać twego Boskiego piękna, godny przedmiot twojej chwały, bowiem ogłaszam ciebie uduchowionym i całuję Ciebie. Jutrznia troparion 1 pieśni kanonu.

Powyższe teksty a w szczególności ostatni z nich, może sugerować, że w tradycji prawosławnej krzyż przyjmowany jest jako żywa istota, która słyszy i odpowiada na modlitwy. Do takiego wywodu doszedł teolog rosyjski o. Paweł Florencki. Takie postrzeganie  sugeruje słowo uduchowiony – oduszewlennyj.

W teologii Ojców Cerkwi nie spotykamy się z takim stwierdzeniem. Z doświadczenia Cerkwi wiemy że krzyż przepędza demony, jest źródłem uzdrowień, wierzący przez krzyż otrzymuje łaskę. Siła, która, działa poprzez krzyż nie jest jakąś autonomiczną siłą  przynależną do krzyża jako takiego. Przez krzyż działa siła Boża, Boża energia – taka jaka zawarta jest w imieniu Bożym. Modlitwa, kierowana do Krzyża Chrystusa, wznosi się ku Ukrzyżowanemu na nim Mesjaszowi. Tak więc siła wychodząca od Krzyża pochodzi od samego Chrystusa. Wszelaka pomoc i zbawienie które otrzymujemy od Krzyża, ma swoje źródło w tym, że na Krzyżu był ukrzyżowany Jezus.

Modlitwa do krzyża świętego:

Niech powstanie Bóg, i rozproszą się Jego wrogowie, i niech pierzchają przed Jego obliczem ci, którzy Go nienawidzą. Jak dym się rozwiewa, tak niech się rozwieją, jak wosk się rozpływa przy ogniu. Tak niech zginą szatani od oblicza miłujących Boga, Żegnających się znakiem krzyża świętego i z radością mówiących: Bądź pozdrowiony Życiodajny krzyżu Boży, który odpędzasz szatany mocą ukrzyżowanego na Tobie Boga naszego Jezusa Chrystusa, który zstąpił do piekła, podeptał moc szatańską i dał nam Ciebie, krzyż Twój czcigodny, na odpędzenie wszelkiego nieprzyjaciela. O czcigodny i Życiodajny krzyżu Boży, pomagaj mi z Najświętszą Władczynią, Dziewicą Bogurodzicą, i wszystkimi świętymi na wieki. Amen.

Tego wszystkiego co powyżej zostało powiedziane o krzyżu nie moglibyśmy rozważać, gdyby nie Zmartwychwstanie Chrystusa.  Apostoł Paweł pisze, jeżeli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także nasza wiara.(1 Kor 15, 14)

Tak więc gdyby Jezus umarł i nie powstał z martwych, Jego posłanie byłoby kłamstwem. To dlatego Św. Paweł mówi: A jeśli Chrystus nie został wzbudzony... (Chrześcijanie są) ze wszystkich ludzi najbardziej pożałowania godni (1 Kor 15:17.19). Chrystus zmartwychwstał ponieważ jest Bogiem, a Jego Śmierć nabiera przeogromnej doniosłości. W liście do Filipian, Św. Paweł wypowiada się na temat tego misterium Śmierci Ukrzyżowanego w Jego ludzkiej naturze Boga, które jest podstawą chrześcijańskiej wiary: On wyparł się Samego Siebie (Flp 2:7) pozostając jednocześnie Bogiem.

Prawdziwy Bóg stał się prawdziwym człowiekiem. Ten, który jest świętym wzorcem człowieka stworzonego na obraz Boga, przyjął na Siebie wszystkie cierpienia i słabości, którym człowiek podlegał od czasów upadku. Wszystkie za wyjątkiem grzechu. Doświadczył bólu nieobecności Boga, bo grzech odtrąca od Boga; doświadczył śmierci, gdyż jest ona ostateczną konsekwencja grzechu i zszedł do krainy umarłych. Dokonał tego aby pozwolić Bogu wkroczyć nawet do otchłani śmierci, wszędzie tam gdzie jest ludzkie cierpienie. Towarzyszył człowiekowi do głębin cierpienia po to by go wskrzesić i przywrócić go do życia poprzez wniebowstąpienie i usadowienie go po prawicy Ojca. Syn Boży umiera jak człowiek po to by Syn człowieczy mógł zmartwychwstać jako Bóg. Syn Boży musiał doświadczyć bólu   SAMOTNOŚCI - nieobecności Boga OJCA po to, by wszyscy śmiertelnicy mogli powrócić do obecności Boga: to właśnie jest zbawienie.

O Zmartwychwstaniu mówi się w kontekście śmierci Chrystusa na  krzyżu. Św. Jan Złotousty w kazaniu na Paschę mówi: Niech nikt nie lęka się śmierci, wybawiła nas bowiem śmierć Zbawiciela. Wygasił ją Ten, który był przez nią trzymany. Ujarzmił piekło Ten, który zstąpił do piekła. Zgorzkniało piekło, skosztowawszy ciała Jego. (…) Gdzie więc, o śmierci, jest twój oścień? Gdzie twe, piekło, zwycięstwo? Zmartwychwstał Chrystus – tyś zostało zrzucone. Zmartwychwstał Chrystus – i upadły demony. Zmartwychwstał Chrystus – i weselą się aniołowie. Zmartwychwstał Chrystus – i życie święci swą pełnię. Zmartwychwstał Chrystus – nikt martwy nie pozostał w grobie. (…)

Krzyż obecny jest również w Paschalnym nabożeństwie. Duchowny rozpoczynając jutrznię paschalną trzyma w ręku Krzyż z trzema świecami i kadzielnicę, czyni znak krzyża i wygłasza  Chwała Świętej i Współistotnej, i życiodajnej, i Niepodzielnej Trójcy, w każdym czasie, teraz i zawsze, i na wieki wieków.  Widzimy, że krzyż wpisuje się w tajemnicę Trójcy Świętej. Następnie  krzyżem otwiera drzwi świątyni, które w tym momencie symbolizują wrota do Raju. Rozpoczynając św. Liturgię wygłasza Błogosławione królestwo Ojca i Syna, i Świętego Ducha, teraz i zawsze, i na wieki wieków jednocześnie czyni znak krzyża Świętą Ewangelią nad Prestołem. Po Kanonie Eucharystycznym jest wezwanie Szczególnie za Najświętszą, Przeczystą, Przebłogosławioną, pełną chwały Władczynie naszą Bogurodzicę i zawsze Dziewicę Marię  w tym czasie też kadzielnicą czyni znak krzyża. Na zakończenie św. Liturgii Albowiem Ty jesteś uświęceniem naszym, i Tobie chwałę oddajemy, Ojcu i Synowi, i Świętemu Duchowi, teraz i zawsze i na wieki wieków w tym czasie podobnie jak na początku Św. Liturgii bierze Św. Ewangelię i czyni znak krzyża.

 

Zbaw, Panie, lud Twój i błogosław dziedzictwu Twemu, obdarzaj zwycięstwami prawowiernych nad przeciwnikami i Krzyżem Twoim ochraniaj żywot ludu Twego. (Troparion)

oagm

do góry

Prawosławna Parafia Św. Jana Klimaka na Woli w Warszawie

Created by SkyGroup.pl